De kosten stijgen. Kan ik mijn prijzen verhogen?

Vrijwel alle ondernemers, zzp’ers en mkb’ers, worden er mee geconfronteerd: stijging van kosten. Denk aan hogere kosten voor de energie, brandstof, bouwmaterialen, grondstoffen, halffabricaten, chips, verpakkingen en transport. Je ziet de kosten stijgen en de winstmarge verdampen. Wat kun je dan doen als ondernemer?

Het kabinet heeft een aantal weken geleden maatregelen getroffen om koopkrachtverlies van alle Nederlanders te dempen. Zo wordt het btw-tarief op energie verlaagd, de accijns op benzine en diesel is verlaagd en er wordt versneld ingezet op energiebesparende maatregelen. Deze maatregelen helpen zeker maar feit blijft dat de kosten verder stijgen. Het liefst zou je de kosten doorberekenen in je prijs. Maar kan dat wel? Een aantal factoren spelen dan een rol. Bijvoorbeeld wie is je klant, is dat een ondernemer of een consument? En heb je iets over prijsverhogingen bepaald in de overeenkomst of is er sprake van een doorlopende overeenkomst? Allemaal factoren die van invloed kunnen zijn. In dit blog vertellen we je wat je kunt doen.

Losse of vaste overeenkomst

Sluit je met klanten steeds weer een nieuwe overeenkomst? Dan is het simpel. Je kunt steeds weer opnieuw de prijs voor jouw product of dienst bepalen. Je mag aan nieuwe klanten dus een hogere prijs vragen dan aan bestaande klanten waar een lopende overeenkomst mee bestaat. Dit geldt bijvoorbeeld voor webwinkels. Als er sprake is van een overeenkomst met een bestaande klant, dan liggen de zaken anders. Denk daarbij aan abonnementen of een grote opdracht of project. De hoofdregel is dan immers 'contract is contract'. Als je een prijs hebt afgesproken met jouw klant, dan kan jouw klant jou daaraan houden. Een prijsverhoging doorvoeren als jouw eigen kosten hoger worden, is dan in principe niet mogelijk, tenzij je in de overeenkomst hebt opgenomen dat je onder bepaalde omstandigheden de prijzen mag verhogen.

Check de overeenkomst

Heb je een overeenkomst opgesteld? Check dan of je in de overeenkomst of in de algemene voorwaarden hebt bedongen dat je onder omstandigheden de prijzen mag verhogen. Zo’n beding kan worden toegepast onder drie voorwaarden:

• de algemene voorwaarden op de overeenkomst zijn van toepassing verklaard.
• de klant heeft voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst een redelijke mogelijkheid gehad om van de inhoud van de voorwaarden kennis te nemen.
• de bepaling mag niet onredelijk bezwarend zijn voor de klant: de klant mag niet onnodig worden benadeeld.

Is de klant een consument?

Is je klant een consument? Dan gelden andere regels. Een consument wordt op het punt van prijsverhogingen behoorlijk beschermd door de wet. Toch kun je ook bij consumenten bedingen dat je de prijs mag verhogen. In de algemene voorwaarden kun je opnemen dat je bevoegd bent om een prijsverhoging door te voeren. Maar dat kan alleen als je opneemt dat je de prijs binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst mag verhogen. Bovendien moet je jouw klant expliciet de bevoegdheid geven om de overeenkomst te ontbinden. Ook in koopovereenkomsten kun je zo’n beding opnemen. Daarvoor gelden vergelijkbare voorwaarden. Voldoet het beding niet aan de voorwaarden? Dan gaat er een streep doorheen en kun je prijs niet verhogen.

Wettelijke mogelijkheden zonder dat er iets bedongen is

Staat er niets in de overeenkomst? Dan kun je nog kijken of er voor jouw product of dienst een speciale regeling is. Soms biedt de wet de mogelijkheid om de prijzen te verhogen, ook al is daar niks over afgesproken. Zo kan een aannemer onder voorwaarden de rechter vragen om de prijs te verhogen als er sprake is van kostenverhogende omstandigheden. Ook een eventuele verhoging van de BTW kan zonder meer worden doorberekend. Ook in al gesloten overeenkomsten.

Laatste redmiddel: naar de rechter

Als je niet hebt bedongen dat je prijzen mag verhogen, en er is ook geen wettelijke mogelijkheid om dit te doen, dan houdt het op. Jouw klant kan zich dan aan de overeenkomst, en de afgesproken prijzen, houden. Alleen in extreme gevallen is er misschien nog een laatste redmiddel. Komt jouw bedrijf in ernstige moeilijkheden doordat jouw kosten zijn verhoogd? Dan kun je nog naar de rechter stappen met het verzoek om de overeenkomst aan te passen vanwege veranderde omstandigheden. De rechter kan op verzoek van een van de contractspartijen de gevolgen van een overeenkomst wijzigen of deze geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden.

Onvoorziene omstandigheden

Die moeten dan wel van dien aard zijn dat de klant in alle redelijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Het moet gaan om onvoorziene omstandigheden die na het sluiten van de overeenkomst zijn ontstaan. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk de gewijzigde omstandigheden als gevolg van de coronacrisis. De Hoge Raad heeft nog niet zo lang geleden bepaald dat de coronacrisis als onvoorziene omstandigheid moet worden beschouwd. Een beroep op onvoorziene omstandigheden mag contractueel niet worden uitgesloten. Met andere woorden: je kunt niet in je algemene voorwaarden opnemen dat je klant geen beroep kan doen op deze wettelijke mogelijkheid.

Oekraïne

Mogelijk kan de oorlog in Oekraïne als een onvoorziene omstandigheid worden beschouwd. Stel dat jij jouw producten daar inkoopt en dat lukt nu niet meer, dan moet je kijken of je deze producten elders kunt inkopen. Als dat dan (onredelijk) veel meer geld kost, dan zou een beroep op onvoorziene omstandigheden misschien opgaan. De overeenkomst moet dan wel vóór het uitbreken van de oorlog zijn gesloten.

Tips

Tenslotte nog een paar tips op een rij hoe je het beste kunt handelen als je prijsverhogingen wil doorvoeren:

• Kijk in de overeenkomst en de algemene voorwaarden wat er is opgenomen over prijswijzingen;
• Als je de prijs mag verhogen: doe dit tijdig en schriftelijk. Leg uit wat de reden van de prijsverhoging is;
• Heb je op grond van de overeenkomst of de wet geen mogelijkheid om de prijs te verhogen, maar is dat bijvoorbeeld voor het voortbestaan van de je onderneming wel noodzakelijk? Ga het gesprek aan met je klanten. Als je klant moet kiezen tussen twee kwaden dan is hij wellicht bereid om al dan niet tijdelijk akkoord te gaan met een prijsverhoging.

Dit blog is geschreven door Tim, jurist bij DAS. Hij helpt zijn klanten bij het oplossen en voorkomen van problemen. Met juridische bijstand of financiële oplossingen. Leden van PZO profiteren van een (gratis) juridisch abonnement die we in samenwerking met DAS hebben opgesteld.