De verplichte AOV voor zelfstandigen – beantwoording van belangrijke vragen!

Hoe is het voorstel van de minister om een verplichte AOV in te voeren tot stand gekomen?

Al bijna 4 jaar terug is besloten dat er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen moest komen. Het volgende is (op hoofdlijnen) gebeurd:

Juni 2019

Het vorige kabinet wilde graag een pensioenakkoord. Om een meerderheid te krijgen in de Eerste Kamer had het kabinet steun nodig van partijen buiten de toenmalige coalitie. De PvdA en GroenLinks wilden hun steun geven voor het pensioenakkoord, maar stelden daar als eis tegenover om een verplichte arbeidsongeschiktheidsvoorziening in te voeren. In juni 2019 hebben de sociale partners hierover een principeakkoord bereikt.

September 2019

Minister Koolmees heeft in september 2019 aan de sociale partners (Stichting van de Arbeid) gevraagd om een voorstel uit te werken en gaf daarbij de opdracht om zelfstandigenorganisaties erbij te betrekken.

Maart 2020

In maart 2020 heeft de Stichting van de Arbeid een voorstel aangeleverd bij de minister. Minister Koolmees liet vervolgens in een brief weten dat het kabinet voornemens was het advies van de Stichting over te nemen. Wel was toen al duidelijk dat de zo noodzakelijke keuzevrijheid voor zelfstandigen, zou leiden tot uitdagingen voor de uitvoering door UWV en Belastingdienst.

Maart 2021

Minister koolmees concludeerde in een brief aan de Tweede Kamer dat het voorstel van de Stichting van de Arbeid niet uit te voeren is voor het UWV en de Belastingdienst.

April 2023

De huidige minister op dit dossier, minister van Gennip, laat in een Kamerbrief weten dat er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komt. De maatwerk opties, waar de Stichting van de Arbeid voor pleitte in haar advies, zijn daar voor een deel niet in meegenomen.

Waarom heeft PZO zich destijds niet uitgesproken tegen een verplichte AOV?

Het besluit tot een verplichte AOV in juni 2019 leidde tot veel kritiek, ook van PZO. PZO ziet liever een fundamentele herziening van het stelsel zodat alle werkenden zich op een basis niveau verzekerd weten. Dat is geen makkelijke weg, want je gooit niet je oude schoenen weg voordat je nieuwe hebt. De commissie OCTAS buigt zich momenteel op een fundamentele herbezinning op ons stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid en dat is een goede zaak.

Dat er iets zou komen, dat stond in 2019 al vast. Dan kun je twee dingen doen. Of je bemoeit je er niet mee en laat over je beslissen of je praat mee om invloed te hebben op het uiteindelijke resultaat. Daarom zaten wij sinds oktober 2019 aan de onderhandelingstafel om een zo goed mogelijk resultaat te behalen voor onze achterban. Om een zo breed mogelijk geluid te kunnen vertegenwoordigen, hebben we destijds samen met ZZP Nederland de inzet bepaald.

Hoe zag de betrokkenheid van PZO eruit bij de totstandkoming van de verplichte AOV?

Sinds oktober 2019 zijn twee zzp-organisaties, PZO en FNV Zelfstandigen, onderdeel geweest van de werkgroep om een advies uit te werken richting de minister. Alle partijen aan tafel vertegenwoordigen ruim 150.000 zelfstandigen.

Ook na overhandiging van het advies aan minister Koolmees, is PZO betrokken geweest om te kijken hoe het advies op een uitvoerbare, betaalbare en uitlegbare wijze kan worden ingericht. PZO zorgde er voor dat in de regelmatige overleggen de belangen van zelfstandigen continu onder de aandacht bleven.

Heeft PZO zich ingezet voor een inhoudelijk goede regeling?

Ja, PZO heeft steeds een aantal belangrijke uitgangspunten voor ogen gehad. Namelijk dat de basisverzekering betaalbaar is voor iedereen en naar eigen wens op te hogen, dat er een mogelijkheid van een opt-out om zo de keuzevrijheid te waarborgen, dat reeds afgesloten verzekeringen worden geëerbiedigd en dat het een voorziening zou zijn gericht op blijvende en gehele arbeidsongeschiktheid. Ook re-integratie in de wachttijd is een belangrijk onderdeel, zodat zelfstandigen waar mogelijk weer snel aan het werk kunnen. In deze infographic lees je in het kort hoe die inzet een plek heeft gekregen in het advies van de Stichting van de Arbeid. Het hele voorstel lees je hier.

Wat is er niet overgenomen van het voorstel van de Stichting van de Arbeid?

• De variabele wachttijden. Er is nu gekozen voor een wachttijd van een jaar. Werken met een variabele wachttijd is niet te combineren met de systemen van de Belastingdienst en het UWV.
• De verplichting gaat gelden voor alle IB-ondernemers en de meewerkend echtgenoten. Het maken van een onderscheid tussen zelfstandigen met en zonder personeel zou namelijk niet te combineren zijn met de systemen van de Belastingdienst.
• De verplichting geldt niet voor directeur-grootaandeelhouders (DGA’s) van BV en niet voor ‘resultaatgenieters’ (wanneer iemand geen ondernemer is, maar wel inkomsten heeft, bijvoorbeeld naast een baan).

Komen er uitzonderingen?

Het kabinet onderzoekt nog of een opt-out mogelijk is. Dat betekent dat een zelfstandige de keuze krijgt om in plaats van deze verzekering een private verzekering af te sluiten. Die moet minstens dezelfde dekking en premie hebben als de publieke verzekering. De minister wil daarbij dat deze privaatverzekerden via een ‘stabiliteitsbijdrage’ meebetalen aan het collectief. In het voorstel van de Stichting van de Arbeid staat de opt-out optie nadrukkelijk opgenomen om keuzevrijheid te waarborgen.

Ook zelfstandigen die nu al een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben en gemoedsbezwaarden, hoeven niet mee te doen in deze verplichte AOV.

Hoe kijkt PZO aan tegen het uiteindelijke voorstel van minister van Gennip?

De kans op langdurige arbeidsongeschiktheid is niet groot, maar de gevolgen voor een zelfstandige en zijn/haar gezin die daardoor zijn inkomen verliest, zijn dat wel. Vaak worden deze gevolgen onderschat. Ook is het voor te veel zelfstandigen niet mogelijk om nu een betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten tot de AOW-gerechtigde leeftijd. De publieke verzekering heeft een acceptatieplicht en een gelijk premieniveau voor iedereen en is daarmee voor deze zelfstandigen belangrijk.

De groep zelfstandigen is divers en daarom is het belangrijk om verschillende flexibele opties te hebben. Een aantal daarvan zijn helaas in de uitwerking van het voorstel verloren gegaan. De opt-out is een belangrijke optie die nog over is, maar waarover nog geen uitsluitsel is. Die moet wat ons betreft dan ook doorgang krijgen.

Wat staat je nu te doen als zelfstandige?

De verplichte AOV is nog niet van kracht. Verwacht wordt dat in het voorjaar van 2024 een wetsvoorstel wordt aangeboden, zodat de wet begin 2025 in kan gaan. Dan is er nog wel ruim de tijd nodig om tot implementatie over te gaan. Totdat deze publieke verzekering er is, lopen zelfstandigen nog het risico op ziekte en arbeidsongeschiktheid en dus op inkomensverlies. Er zijn vele mogelijkheden om dit op te vangen. Kijk bijvoorbeeld eens op de website van de schenkkring van PZO, ZO-AOV.

Zijn hiermee alle vragen beantwoord?

Nee, vast niet. Leden van PZO kunnen natuurlijk altijd hun vragen telefonisch (070-3490233) of per email (secretariaat@pzo.nl) stellen.

Dit blog is geschreven door Margreet Drijvers (Directeur PZO)