Highlights verkiezingsprogramma’s

In dit artikel zetten we de meest opvallende punten uit de verkiezingsprogramma’s op een rijtje (willekeurige volgorde).

Dit hebben we gedaan aan de hand van analyses van Zipconomy en de Haagse Bluf; een podcast van VNO-NCW waarbij in aanloop naar de verkiezingen met lijsttrekkers wordt gepraat over hun plannen voor ondernemend Nederland.

De politieke partijen die in hun programma nader ingaan op zelfstandigen passeren in dit artikel de revue. Voor een uitgebreidere toelichting over de plannen van politieke partijen voor de arbeidsmarkt, verwijzen we je graag naar de stemwijzer van Zipconomy of naar de volledige verkiezingsprogramma’s.

Omdat alle politieke partijen het erover eens zijn dat er een AOV voor zelfstandigen moet komen, bespreken we dit onderwerp hier niet. Een aantal partijen wil de mogelijkheid van een opt-out: D66, SGP en de VVD.

De BBB vindt dat de overheid een beleid moet voeren wat de ondernemers voor Nederland behoudt. De partij rekent zelfstandigen hier ook toe, maar lijkt zich toch vooral te richten op bedrijven, de maakindustrie in het bijzonder: ‘In het dagelijks leven en als de nood aan de man is, vragen mensen om voedsel en spullen, niet om accountants en dienstverleners’, zegt Caroline van der Plas. De partij wil meer flexibiliteit in vaste arbeidscontracten en minder verschillen tussen vast en flex/zzp. Hiertoe wil de partij in het publieke domein een maximering van het tarief van zzp’ers ten opzichte van iemand in vaste dienst. Ook wil de partij het verschil in belastingdruk tussen het aannemen van personeel en het inhuren van zzp’ers verkleinen.

Het meest opvallende aan het verkiezingsprogramma van het CDA is dat de partij streeft naar het laten afnemen van het aantal zelfstandigen. De vaste baan moet weer de norm worden volgens de partij. Voor specifiek de boeren, leraren en zorgmedewerkers pleit het CDA voor meer ruimte en erkenning voor vakmanschap en het schrappen van onnodige regels. Hoewel het verkiezingsprogramma er geen standpunt over inneemt, heeft de eigen minister (van Gennip) nu een conceptwet gereed over verduidelijking van regels om te bepalen wanneer iemand als zelfstandige kan worden ingehuurd. Deze is in internetconsultatie gegaan.

De ChristenUnie is van mening dat er te veel flexwerkers en zelfstandigen zijn. De partij wil dat de verschillen tussen zelfstandigen en werknemers worden verkleind, onder andere door de fiscale voordelen die zelfstandigen nu nog genieten af te bouwen. Het is onduidelijk hoe de ChristenUnie denkt over de discussie rond de regels van het inhuren van zelfstandigen en de wet DBA. Specifiek met betrekking tot de zorg, wil de partij dat iedere medisch specialist weer in loondienst komt.

‘De gedachte dat er helemaal geen flexibiliteit meer is, dat vind ik een heel slecht idee. Je moet er wel voor zorgen dat de zzp'ers ook gewoon goed gebruik kunnen maken van sociale zekerheid’, aldus Rob Jette. D66 wil die onzekerheid voor zelfstandigen verminderen door het ontwerpen van een sociaal stelsel voor alle werkenden, ongeacht of zij in loondienst zijn of zzp’er. De AOV met opt-put is hierin een eerste stap. Opvallend is dat D66 de zelfstandigenaftrek willen omvormen naar een urenvoordeel voor alle werkenden die meer dan drie dagen per week werken. Daarnaast moeten de criteria op basis waarvan je kunt ondernemen als zelfstandige wat D66 betreft veel duidelijker worden, de partij wil daartoe de definitie en het begrip gezag “meer aanpassen aan de huidige tijd.”

GroenLinks/PvdA ziet het liefst over 20 jaar geen zelfstandigen meer. Daarover zegt Timmermans: ‘Ik zou het mooi vinden als mensen niet meer de noodzaak voelen om zzp’er te worden. Het is heel leuk, je verdient op korte termijn meer, maar je introduceert ook in je leven heel veel onzekerheden’. Het meest opvallende uit het verkiezingsprogramma is dan ook dat de partij een flinke inperking wil van het inzetten van zzp’ers en af wil van situaties waarbij zzp’ers worden ingehuurd voor gewone werkzaamheden binnen een organisatie, ook wel ‘kernfuncties’ genoemd. Daarnaast wil de partij strenger gaan handhaven op schijnconstructies en het ‘werknemer-tenzij-principe’ invoeren; ‘iemand is in principe een werknemer en heeft recht op sociale zekerheid, tenzij wordt aangetoond dat iemand werkt als zelfstandig ondernemer’.

Als zelfbenoemd fan van de commissie Borstlap, volgt de partij van Pieter Omtzigt de adviezen van die commissie op. De partij geeft hierbij aan niet te willen cherry picken.
Zo wil de partij het drie-rijbanen principe hanteren: ten eerste de vaste dienst, dat moet weer de norm worden. Ten tweede moet uitzendwerk alleen voorbehouden zijn aan “piek en ziek”. Ten derde de zzp’ers. Er moet een scherpere scheidslijn komen tussen werknemers en ondernemers dan het huidige plan van minister van Gennip. NSC wil daarnaast dat er een publieke basisvoorziening voor sociale zekerheid komt voor álle werkenden.

Het meest opvallende punt uit het verkiezingsprogramma van de PvdD is het zogenaamde zelfstandigencontract. Dat is, naast uitzendcontracten voor piek en ziek en vaste of tijdelijke contracten voor regulier werk, onderdeel van de wens van de partij om het aantal verschillende arbeidscontracten te beperken. Ook deze partij lijkt hierin het drie-rijbanen principe te volgen.

De SGP wil het vaste contract aantrekkelijker maken, met daarin verschillende tussenvormen. Er moet meer aandacht komen voor de koopkracht van zzp’ers. De fiscale behandeling van werknemers en zzp’ers moet volgens de SGP beter op elkaar afgestemd worden. Daarnaast wil de partij schijnzelfstandigheid voorkomen. Dit wil ze enerzijds door zelfstandigen beter bewust te maken van de risico’s die horen bij ondernemerschap. Anderzijds door heldere definities of betere criteria voor zelfstandigen op te stellen. Niet duidelijk is de partij over hoe die dan geformuleerd dienen te worden.

In het programma van de SP komt de afkorting zzp slechts 1 keer voor. De SP wil vooral gedwongen zelfstandigheid tegengaan in de bouw, zorg of bedrijven zoals Uber door het flink opschroeven van de handhaving.

VVD

De overheid moet zelfstandigen niet onnodig in de weg zitten volgens de VVD. De partij erkent wel dat schijnzelfstandigheid een probleem is en wil daarom de regels verduidelijken ‘waarbij evidente zzp’ers buiten schot blijven’. De VVD wil handhaving richten op risicosectoren en ‘werkt toe naar een aparte rechtsvorm voor zzp’ers, om iedere zelfstandige ondernemer op voorhand duidelijkheid te kunnen bieden’. Dat is al langer een wens van de VVD.

Opvallend aan het programma van Volt is dat zij één sociaal stelsel voor alle werkenden wil. De partij wil dat alle zelfstandigenverzekerd zijn tegen ziekte, ongevallen en werkloosheid. Dat betekent dat zelfstandigen hiervoor premies gaan betalen, maar daartegenover staat dat zij ook dezelfde bescherming krijgen als werknemers. De partij pleit daarnaast voor een radicale vereenvoudiging van het sociaal stelsel.

Volgens de PVV moeten zelfstandigen geen onnodige extra regels of verplichtingen hebben. De partij doet geen uitspraken over de regels rond inhuur van zelfstandigen. Ook vindt de partij dat de EU zich niet moet bemoeien met de Nederlandse sociale zekerheid en arbeidsmarkt.