Luister meer naar wat werkenden willen

De overheid vindt het niet fijn, maar we gaan steeds vaker aan de slag als zzp’er, zo luidt de kop van het bericht op nu.nl van maandag 20 maart. Strekking van het bericht is dat het aantal zzp’ers groeit, terwijl het kabinet het aantal zzp’ers juist terug wil dringen. Ze vormen een risico voor zichzelf én voor de economie. Maar werkenden zullen, ook in de toekomst, blijven kiezen voor het zzp-schap. Laat wet- en regelgeving die tendens dan ook niet tegenwerken, maar juist aansluiten bij die nieuwe werkelijkheid.

De risico's

In het coalitieakkoord is verwoord dat er helderheid moet komen voor zelfstandigen, waarbij echte zelfstandigen worden ondersteund en gestimuleerd in hun ondernemerschap. Ook stelt het coalitieakkoord, in lijn met de bevindingen van de Commissie Borstlap, dat kwetsbare zelfstandigen beschermd moeten worden tegen schijnzelfstandigheid. Want naast ons verdienvermogen dat in het geding komt, is er sprake van een nieuwe ‘sociale kwestie’; verschillen in bescherming en toerusting tussen categorieën werkenden nemen toe en versterken sociale scheidslijnen.

Veranderende voorkeuren

Los van de risico’s, is het goed om de vraag te stellen waarom het aantal zzp’ers groeit. Dat is niet alleen vanwege de huidige krapte op de arbeidsmarkt, maar ‘het zzp-schap is sowieso populairder geworden’, aldus CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen in het nu.nl bericht. De veranderende preferenties hebben daarmee te maken: ‘Mensen kiezen ervoor om zzp'er te worden vanwege de betere verdeling tussen werk en privé’. Het onderzoek van de commissie Borstlap bevestigt deze veranderende preferenties. Tegelijkertijd stelt de commissie dat de huidige wet- en regelgeving op het gebied van werk onvoldoende toegesneden is op toekomstige behoeften. De bestaande regelsystemen, staan de waarden van werk in de weg waardoor het niet toekomstbestendig is. Er zijn fundamentele aanpassingen nodig, zo stelt het rapport.

Het kabinet houdt vast aan het 'oude'

Maar in plaats van het aanpassen van wet- en regelgeving, blijven we alle werkenden in een mal van ‘werknemer’ stoppen en proberen we het dicht te regelen. Een mal waar de zelfstandige niet in gedrukt wil worden. Werkenden hebben veranderende voorkeuren terwijl het kabinet zich krampachtig vast probeert te houden aan het ‘oude’. Dat wat van het kabinet moet, komt dus niet overeen met wat werkenden willen. In bredere zin wordt die tegenstelling ook zichtbaar in de recente verkiezingsuitslag. De les daarvan is dat de kiezer klaar is met móéten, laat de politiek gaan over wat we wíllen. Er zijn namelijk altijd alternatieven. Natuurlijk is het goed om iets tegen klimaatverandering te doen, zo vinden veel kiezers, maar de denkwijze is eenzijdig. Natuurlijk is het goed om iets tegen de risico’s voor de economie en die voor zelfstandigen te doen, maar ook hier is de denkwijze eenzijdig.

Luister naar wat de werkende wil

Om tegemoet te komen aan veranderende voorkeuren, het risico voor de economie te beperken én kwetsbare zelfstandigen te beschermen, moeten we dus fundamenteel veranderen en denken in échte alternatieven. Wat moet er concreet gebeuren? Dat begint bij het vaststellen van duidelijke ondernemerscriteria (als alternatief voor werknemerscriteria). Door heldere eisen te stellen aan het ondernemerschap, maken we de ongebreidelde groei en daarmee gepaard gaande risico’s op het gebied van onvoldoende bescherming van werkenden beheersbaar. Daarnaast moeten we kwetsbare werkenden beschermen door een minimaal inkomen te garanderen en sociale bescherming voor arbeidsongeschiktheid en werkloosheid. En tot slot, mensen die overduidelijk werken als zelfstandigen, moeten we vooral hun gang laten gaan en niet de dupe laten worden van generieke maatregelen.

Kortom, bescherm de kwetsbaren, maar ondersteun en stimuleer de echte zelfstandige.
Laat het oude los en geef ruimte aan de nieuwe werkelijkheid. Luister naar wat de werkenden willen!

Dit blog is geschreven door Meike Mommers (PZO)