Opinie: Werken aan echt zelfstandigenbeleid in plaats van visieloos bezuinigen

Deze week behandelt de Tweede kamer het Belastingplan. Voor het vierde jaar op rij wordt daarin het mes gezet in de zelfstandigenaftrek zonder dat er iets voor in de plaats komt. De zelfstandigenaftrek wordt versneld teruggebracht van € 6.310,- in 2022 naar nog maar € 900,- in 2027. Dezelfde groep zelfstandig ondernemers wordt ook nog eens geraakt door het afschaffen van de fiscale oudedagsreserve (hun pensioenvoorziening) en bijvoorbeeld de zogeheten middelingsregeling die je kan gebruiken als je een wisselend inkomen hebt. Afgelopen september stond Prinsjesdag volledig in het teken van koopkrachtherstel, maar blijkbaar niet voor de zelfstandig ondernemer, die schijnbaar alleen nog als melkkoe wordt gezien.

Deze maatregelen worden bovendien genomen in een tijd met opeenvolgende crises. Veel zelfstandigen hadden het zwaar en reserves zijn uitgeput door corona. Ook zijn er grote groepen zelfstandigen die het juist nu zwaar krijgen als gevolg van bijvoorbeeld de hoge energieprijzen, de inflatie in het algemeen en het laagste consumentenvertrouwen in jaren.

Met de versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek worden de verschillen in fiscale behandeling tussen werknemers en zelfstandigen kleiner volgens het kabinet. Zo denkt het kabinet de arbeidsmarkt meer in balans te brengen. Hier wordt echter een denkfout gemaakt. Zelfstandig ondernemers ondernemen namelijk voor eigen rekening en risico. Zelfstandig ondernemers repareren je dak, bouwen je website, bakken je brood en geven je kind bijvoorbeeld bijles. Dat moet weer op waarde worden geschat, want zij doppen hun eigen boontjes en kunnen niet terugvallen op een WW-uitkering. Uit hun winst moet deze groep eerst investeren (bijvoorbeeld in nieuwe producten, diensten of toekomstige uitbreiding), ook moeten ze reserveren voor slechte tijden en voor hun oude dag. Als er dan nog iets overblijft is dat (arbeids-)inkomen. Alle winst belasten als arbeid is de dood in de pot voor ondernemers. Als ondernemersrisico niet meer wordt beloond, waarom zouden mensen dan nog kiezen voor het ondernemerschap?

Natuurlijk moeten schijnconstructies en malafide opdrachtgevers worden aangepakt; maar pak niet ook de echte zelfstandigen die ons land draaiend houden en moeten kunnen investeren in hun toekomst. Het is kortom tijd voor een echte visie op het zelfstandig ondernemerschap in plaats van alleen aandacht voor uitwassen en jaar op jaar visieloos bezuinigen. In de eerste plaats moet er juridisch duidelijkheid komen over hun positie. Daarnaast moeten fiscale instrumenten hen ondersteunen om te investeren in bijvoorbeeld innovatie, groei of om met succes te kunnen reserveren voor slechte tijden en bijvoorbeeld hun pensioenvoorziening. Laten we daarvoor een basis leggen bij de behandeling van het Belastingplan, zodat er -in plaats van de zoveelste kille korting- eindelijk beter gerichte ondernemersfaciliteiten komen.

Cristel van de Ven (VZN en voorzitter Netwerk Zelfstandig Ondernemers), Gijs Strijker (VNO-NCW en MKB-Nederland) en Margreet Drijvers (PZO). De betrokken organisaties zijn initiatiefnemer van het nieuwe Netwerk Zelfstandig Ondernemers